www.wikidata.de-de.nina.az
Agave und Manfreda sind Weiterleitungen auf diesen Artikel Zur Kartoffelsorte siehe Agave Kartoffel zum Footballspieler Anthony Manfreda Die Agaven Agave sind eine Pflanzengattung in der Unterfamilie der Agavengewachse Agavoideae innerhalb der Familie der Spargelgewachse Asparagaceae Der botanische Name Agave leitet sich vom altgriechischen Wort agayos agavos fur edel prachtvoll oder erhaben ab Agave haufig Agaue geschrieben ist der Name einer Tochter von Kadmos und Harmonia aus der griechischen Mythologie die gelegentlich als namensgebend genannt wird 1 AgavenAgave desertiim Palm Canyon im Suden von Palm Springs Kalifornien SystematikKlasse Bedecktsamer Magnoliopsida MonokotyledonenOrdnung Spargelartige Asparagales Familie Spargelgewachse Asparagaceae Unterfamilie Agavengewachse Agavoideae Gattung AgavenWissenschaftlicher NameAgaveL Agaven werden manchmal als Jahrhundertpflanze von engl Century Plant bezeichnet da sie nur einmal bluhen und bis zur Ausbildung eines Blutenstands mehrere Jahrzehnte vergehen konnen Inhaltsverzeichnis 1 Beschreibung 1 1 Vegetative Merkmale 1 2 Blutenstande und Bluten 1 3 Fruchte und Samen 1 4 Zytologie 2 Verbreitung 3 Systematik 3 1 Arten 3 2 Hybriden 3 3 Synonyme 4 Botanische Geschichte 5 Verwendung 5 1 Faserlieferant 5 2 Nahrungs und Genussmittel 6 Nachweise 6 1 Literatur 6 2 Einzelnachweise 6 3 Neuere Erstbeschreibungen 7 Weiterfuhrende Literatur 8 WeblinksBeschreibung BearbeitenVegetative Merkmale Bearbeiten Agaven sind xerophytische ausdauernde oder hapaxanthe und meist blattsukkulente Rosettenpflanzen Sie wachsen terrestrisch oder sehr selten epiphytisch Die kleinen bis sehr grossen Rosetten sind stammlos oder ihr Stamm ist sehr kurz Der selten verlangerte Stamm ist dick einzeln oder verzweigt und manchmal rhizomatos Aus dem Rhizom entstehen mitunter Tochterpflanzen 2 Die meist langlebigen mehr oder weniger dicken und faserigen Laubblatter sind vorwiegend sukkulent und xeromorph in der Untergattung Manfreda etwas weich und einjahrig Die Blattspreite ist linealisch bis lanzettlich bis eiformig An der Blattspitze sitzt ein mehr oder weniger stark entwickelter Dorn bei der Untergattung Manfreda ein weiches Spitzchen Die ganzrandigen Blattrander sind winzig bis stark gezahnt oder fadentragend 3 Die kraftigen und faserigen gelegentlich spindlig verdickten Wurzeln sind flach ausgebreitet 3 Blutenstande und Bluten Bearbeiten nbsp Nahaufnahme der Blute von Agave parryi var couesii in Jerome Arizona nbsp Typische Blute von Agave sebastiana in Islas Benito Baja California Sur Mexiko nbsp Nahaufnahme der Blute von Agave gypsophila in Kultur in El Cajon in Kalifornien nbsp Ausschnitt aus dem Blutenstand von Agave americanaDer Blutenstand kann bis zu 12 Meter hoch werden Die Teilblutenstande sind zymos haben entweder etwas kurz gestielte und meist wenige selten nur paarige Bluten Untergattung Littaea oder lang gestielte oft mehrfach zusammengesetzte mit zahlreichen mehr oder weniger dicht gestellten Bluten Untergattung Agave oder fast ungestielte paarige bis einzelne Bluten Untergattung Manfreda Der Blutenstand tragt manchmal Bulbillen Das rohrig bis glockige Perigon ist meist gelb oder grunlich bis braunlich seltener auch rotlich Die Tepalen sind an der Basis meist verwachsen und bilden eine Perigonrohre deren Lange sehr variiert und die in unterschiedlich langen Perigonzipfeln endet 3 Die Staubblatter ragen aus der Perigonrohre heraus und haben langliche bewegliche Staubbeutel Die fadendunnen Staubfaden sind entweder in der Rohre an der Rohrenmundung oder an der Tepalenbasis angeheftet Der unterstandige dreifachrige Fruchtknoten ist dickwandig Der verlangerte fadendunne Griffel ist rohrig und bei der Blutenoffnung noch nicht voll entfaltet Die warzendrusige Narbe ist dreilappig 3 Fruchte und Samen Bearbeiten Die Fruchte sind dreikammerige zur Spitze oft schmal verlangerte lokulizide Kapseln die die abgeflachten schwarzen Samen enthalten 3 Zytologie Bearbeiten Die Chromosomenbasiszahl ist x 30 3 Verbreitung BearbeitenDas Verbreitungsgebiet der Agaven erstreckt sich vom Suden der Vereinigten Staaten uber Mexiko durch ganz Mittelamerika einschliesslich der gesamten Karibik bis nach Panama und reicht bis in das nordliche Sudamerika Kolumbien und Venezuela hinein Die grosste Artenvielfalt ist in den mexikanischen Bundesstaaten Hidalgo Puebla und Oaxaca anzutreffen Agaven werden weltweit in tropischen subtropischen und frostfreien Klimaten kultiviert und sind in den entsprechenden Landern oft eingeburgert Systematik BearbeitenDie Erstbeschreibung der Agaven wurde 1753 von Carl von Linne veroffentlicht 4 Ihre Typusart ist Agave americana Die Gattung Agave sensu lato wird in folgende drei Untergattungen untergliedert 5 Untergattung Agave Untergattung Littaea Tagl Baker Untergattung Manfreda Salisb BakerBei der Untergattung Agave besteht der Blutenstand aus lang gestielten haufig mehrfach zusammengesetzten Teilblutenstanden mit zahlreichen mehr oder weniger dicht angeordneten Bluten Bei der Untergattung Littaea setzt sich der Blutenstand aus mehr oder weniger kurz gestielten Teilblutenstanden mit meist wenigen selten nur paarigen Bluten zusammen Die Untergattung Manfreda umfasst die ehemals eigenstandigen Gattungen Manfreda Polianthes und Prochnyanthes 5 Die Untergattungen werden wie folgt untergliedert 6 Untergattung Littaea Tagl Baker Sektion Juncineae Salm Dyck Sektion Inermes Salm Dyck Sektion Choritepalae Hochstatter Sektion Littaea Tagl Benth Sektion Parviflorae Hochstatter Sektion Micracanthae Salm Dyck Sektion Heteracanthae Salm Dyck Sektion Urceolatae Hochstatter Untergattung Agave Sektion Agave Sektion Salmianae A Berger Verloove amp Thiede Sektion Sisalanae Thiede amp Gideon F Sm Sektion Crenatae A Berger B Ullrich Sektion Campaniflorae Trel R H Webb amp G D Starr Sektion Umbelliflorae Trel R H Webb amp G D Starr Sektion Rigidae Baker R H Webb amp G D Starr Sektion Ditepalae Hochstatter Sektion Deserticolae Trel R H Webb amp G D Starr Sektion Conicae R H Webb amp G D Starr Sektion Intermediae R H Webb amp G D Starr Sektion Parryanae Hochstatter Sektion Hibernicae Hochstatter Sektion Marmoratae A Berger Thiede amp Gideon F Sm Sektion Guatemalenses Trel B Ullrich Sektion Antillanae Trel Thiede amp Gideon F Sm Sektion Antillares Trel Thiede amp Gideon F Sm Sektion Bahamanae Trel Thiede amp Gideon F Sm Sektion Caribaeae Trel Thiede amp Gideon F Sm Sektion Inaguenses Trel Hochstatter Sektion Viviparae Baker Verloove amp Thiede Sektion Columbianae A Berger Thiede amp Gideon F Sm Untergattung Manfreda Salisbury Baker Sektion Herbaceae Salm Dyck Serie Brunneae Hochstatter Thiede amp Gideon F Sm Serie Scabraea Hochstatter Thiede amp Gideon F Sm Serie Guttatae Hochstatter Thiede amp Gideon F Sm Serie Virginicae Hochstatter Thiede amp Gideon F Sm Serie Yucatanae Thiede amp Gideon F Sm Sektion Polianthes L Thiede amp Gideon F Sm Serie Polianthes L Thiede amp Gideon F Sm Serie Bravoa Lex Thiede amp Gideon F Sm Arten Bearbeiten Die Gattung der Agaven umfasst die folgenden Arten 7 Untergattung Littaea Tagl Baker Sektion Juncineae Salm Dyck Agave albopilosa I Cabral Villarreal amp A E Estrada Agave dasylirioides Jacobi amp C D Bouche Agave gracielae Galvan amp Zamudio Agave kavandivi Garcia Mend amp C Chavez Agave petrophila Garcia Mend amp E Martinez Agave rzedowskiana P Carrillo Vega amp R Delgad Agave striata Zucc Agave striata subsp falcata Engelm Gentry Agave striata subsp striata Agave stricta Salm Dyck Agave tenuifolia Zamudio amp E Sanchez Sektion Inermes Salm Dyck Agave attenuata Salm Dyck Agave attenuata subsp attenuata Agave attenuata subsp dentata Roezl B Ullrich Agave chazaroi A Vazquez amp O M Valencia Agave chrysoglossa I M Johnst Agave gilbertii A Berger Agave manantlanicola Cuevas amp Santana Mich Agave nizandensis Cutak Agave ocahui Gentry Agave ocahui var longifolia Gentry Agave ocahui var ocahui Agave spicata Cav Agave vazquezgarciae Chazaro amp J A Lomeli Agave vilmoriniana A Berger Sektion Choritepalae Hochstatter Agave bracteosa S Watson ex Engelm Agave ellemeetiana K Koch Agave ellemeetiana subsp ellemeetiana Agave ellemeetiana subsp subdentata Trel Thiede Agave guiengola Gentry Agave gypsicola Garcia Mend amp D Sandoval Sektion Littaea Tagl Benth Agave colimana Gentry Agave felgeri Gentry Agave filifera Salm Dyck Agave geminiflora Tagl Ker Gawl Agave microceps Kimnach A Vazquez amp Chazaro Agave multifilifera Gentry Agave ornithobroma Gentry Agave schidigera Lem Sektion Parviflorae Hochstatter Agave parviflora Torr Agave parviflora subsp densiflora G D Starr amp T Van Devender Agave parviflora subsp flexiflora Gentry Agave parviflora subsp parviflora Agave polianthiflora Gentry Agave schottii Engelm Agave schottii var atricha Trel Agave schottii var schottii Agave toumeyana Trel Agave toumeyana subsp bella Breitung Gentry Agave toumeyana subsp toumeyana Sektion Micracanthae Salm Dyck Agave chiapensis Jacobi Agave gomezpompae Chazaro amp Jimeno Sevilla N 1 Agave jimenoi Chazaro amp A Vazquez Agave maria patriciae Chazaro amp Arzaba N 2 Agave mitis Mart Agave obscura Schiede Agave pendula Schnittsp Agave warelliana De Smet ex T Moore amp Mast Agave wendtii Chazaro Sektion Heteracanthae Salm Dyck Agave albomarginata Gentry Agave angustiarum Trel Agave arcedianoensis Chazaro O M Valencia amp A Vazquez Agave convallis Trel Agave difformis A Berger Agave ensifera Jacobi Agave funkiana K Koch amp C D Bouche Agave garciae mendozae Galvan amp L Hern Agave garciaruizii A Vazquez Hern Vera amp Padilla Lepe Agave ghiesbreghtii Verschaff Agave horrida Lem ex Jacobi Agave horrida subsp horrida Agave horrida subsp perotensis B Ullrich Agave impressa Gentry Agave kerchovei Lem Agave lechuguilla Torr Agave lophantha Schiede Agave megalodonta Garcia Mend amp D Sandoval Agave nickelsiae Rol Goss Agave pelona Gentry Agave pintilla S Gonzalez M Gonzalez amp Resendiz Agave potrerana Trel Agave quiotepecensis Garcia Mend amp S Franco Agave titanota Gentry Agave triangularis Jacobi Agave victoriae reginae T Moore Agave victoriae reginae subsp swobodae Halda Agave victoriae reginae subsp victoriae reginae Agave xylonacantha Salm Dyck Sektion Urceolatae Hochstatter Agave utahensis Engelm Agave utahensis subsp kaibabensis McKelvey Gentry Agave utahensis subsp utahensis Agave utahensis var eborispina Hester Breitung Agave utahensis var nevadensis Engelm ex Greenm amp RoushUntergattung Agave Sektion Agave Agave americana L Agave americana subsp americana Agave americana subsp protamericana Gentry Agave americana var expansa Jacobi Gentry Agave americana var oaxacensis Gentry Agave asperrima Jacobi Agave asperrima subsp asperrima Agave asperrima subsp maderensis Gentry B Ullrich Agave asperrima subsp potosiensis Gentry B Ullrich Agave asperrima subsp zarcensis Gentry B Ullrich Agave franzosinii Sprenger Sewell Agave lurida Aiton Agave oroensis Gentry Agave scaposa Gentry Agave weberi J F Cels ex J Poiss Sektion Salmianae A Berger Verloove amp Thiede Agave mapisaga Trel Agave salmiana Otto ex Salm Dyck Agave salmiana subsp crassispina Trel Gentry Agave salmiana subsp salmiana Agave salmiana var mitriformis Jacobi A Berger Agave tecta Trel Sektion Sisalanae Thiede amp Gideon F Sm Agave desmetiana Jacobi Agave kewensis Jacobi Agave sisalana Perrine Sektion Crenatae A Berger B Ullrich Agave bovicornuta Gentry Agave calodonta A Berger Agave cupreata Trel amp A Berger Agave hookeri Jacobi Agave inaequidens K Koch Agave inaequidens subsp barrancensis Gentry Agave inaequidens subsp inaequidens Agave jaiboli Gentry Agave maximiliana Baker Agave maximiliana var katherineae A Berger Gentry Agave maximiliana var maximiliana Sektion Campaniflorae Trel R H Webb amp G D Starr Agave aurea Brandegee Agave aurea subsp aurea Agave aurea subsp promontorii Trel R H Webb amp G D Starr Agave aurea var capensis Gentry R H Webb amp G D Starr Sektion Umbelliflorae Trel R H Webb amp G D Starr Agave sebastiana Greene Agave shawii Engelm Agave shawii subsp goldmaniana Trel Gentry Agave shawii subsp shawii Sektion Rigidae Baker R H Webb amp G D Starr Agave aktites Gentry Agave angustifolia Haw Agave angustifolia var angustifolia Agave angustifolia var letonae F W Taylor ex Trel Gentry Agave angustifolia var marginata Trel Agave angustifolia var nivea Trel Gentry Agave angustifolia var sargentii Trel Agave angustifolia var variegata Trel Agave cantala Roxb ex Salm Dyck Agave cantala var acuispina Trel Gentry Agave cantala var cantala Agave collina Greenm Agave datylio Simon ex F A C Weber Agave decipiens Baker Agave fourcroydes Lem Agave karwinskii Zucc Agave macracantha Zucc Agave pax Gir Canas Agave rhodacantha Trel Agave schneideriana A Berger Agave stringens Trel Agave tequilana F A C Weber Sektion Ditepalae Hochstatter Agave applanata K Koch Agave chrysantha Peebles Agave colorata Gentry Agave delamateri W C Hodgs amp Slauson Agave durangensis Gentry Agave flexispina Trel Agave fortiflora Gentry Agave lyobaa Garcia Mend amp S Franco Agave murpheyi F Gibson Agave palmeri Engelm Agave phillipsiana W C Hodgs Agave sanpedroensis W C Hodgs amp Salywon Agave shrevei Gentry Agave shrevei subsp magna Gentry Agave shrevei subsp matapensis Gentry Agave shrevei subsp shrevei Agave temacapulinensis A Vazquez amp Chazaro Agave verdensis W C Hodgs amp Salywon Agave wocomahi Gentry Agave yavapaiensis W C Hodgs amp Salywon Sektion Deserticolae Trel R H Webb amp G D Starr Agave cerulata Trel Agave cerulata subsp cerulata Agave cerulata subsp dentiens Trel Gentry Agave cerulata subsp subcerulata Gentry Agave cerulata var nelsonii Trel R H Webb amp G D Starr Agave deserti Engelm Agave deserti subsp deserti Agave deserti subsp simplex Gentry Agave margaritae Brandegee Agave mckelveyana Gentry Agave pringlei Engelm ex Baker Agave sobria Brandegee Agave sobria subsp frailensis Gentry Agave sobria subsp roseana Trel Gentry Agave sobria subsp sobria Agave subsimplex Trel Sektion Conicae R H Webb amp G D Starr Agave avellanidens Trel Agave gigantensis Gentry Agave moranii Gentry Agave turneri R H Webb amp Salazar Cesena Sektion Intermediae R H Webb amp G D Starr Agave azurea R H Webb amp G D Starr Agave vizcainoensis Gentry Sektion Parryanae Hochstatter Agave guadalajarana Trel Agave havardiana Trel Agave ovatifolia G D Starr amp Villarreal Agave parryi Engelm Agave parryi subsp neomexicana Wooton amp Standl B Ullrich Agave parryi subsp parryi Agave parryi var couesii Engelm ex Trel Kearney amp Peebles Agave parryi var huachucensis Baker Little ex L D Benson Agave parryi var parryi Agave parryi var truncata Gentry Sektion Hibernicae Hochstatter Agave gentryi B Ullrich Agave montana Villarreal Agave parrasana A Berger Sektion Marmoratae A Berger Thiede amp Gideon F Sm Agave abisaii A Vazquez amp Nieves Agave andreae Sahagun amp A Vazquez Agave gypsophila Gentry Agave kristenii A Vazquez amp Chazaro Agave marmorata Roezl Agave nayaritensis Gentry Agave pablocarrilloi A Vazquez Muniz Castro amp Padilla Lepe Agave valenciana Chazaro amp A Vazquez Agave zebra Gentry Sektion Guatemalenses Trel B Ullrich Agave atrovirens Karw ex Salm Dyck Agave atrovirens var atrovirens Agave atrovirens var mirabilis Trel Gentry Agave congesta Gentry Agave hiemiflora Gentry Agave hurteri Trel Agave isthmensis Garcia Mend amp F Palma Agave lagunae Trel Agave pachycentra Trel Agave parvidentata Trel Agave potatorum Zucc Agave seemanniana Jacobi Agave thomasiae Trel Agave wercklei F A C Weber ex Werckle Sektion Antillanae Trel Thiede amp Gideon F Sm Agave acicularis Trel Agave anomala Trel Agave antillarum Descourt Agave antillarum var antillarum Agave antillarum var grammontensis Trel Agave brevipetala Trel Agave cajalbanensis A Alvarez Agave caymanensis Proctor N 3 Agave grisea Trel Agave harrisii Trel Agave intermixta Trel Agave longipes Trel Agave missionum Trel Agave offoyana De Smet ex Jacobi Agave shaferi Trel Agave sobolifera Houtt Agave underwoodii Trel Sektion Antillares Trel Thiede amp Gideon F Sm Agave albescens Trel Agave brittoniana Trel Agave brittoniana subsp brachypus Trel A Alvarez Agave brittoniana subsp brittoniana Agave brittoniana subsp sancti spirituensis A Alvarez Agave jarucoensis A Alvarez Agave minor Proctor N 4 Agave papyrocarpa Trel Agave papyrocarpa subsp macrocarpa A Alvarez Agave papyrocarpa subsp papyrocarpa Agave tubulata Trel Agave willdingii Tod Sektion Bahamanae Trel Thiede amp Gideon F Sm Agave acklinicola Trel Agave bahamana Trel Agave braceana Trel Agave indagatorum Trel Agave millspaughii Trel Sektion Caribaeae Trel Thiede amp Gideon F Sm Agave eggersiana Trel Agave karatto Mill Sektion Inaguenses Trel Hochstatter Agave inaguensis Trel Agave nashii Trel Sektion Viviparae Baker Verloove amp Thiede Agave arubensis Hummelinck Agave boldinghiana Trel Agave cocui Trel Agave evadens Trel Agave petiolata Trel Agave rutteniae Hummelinck Agave vicina Trel Agave vivipara L Sektion Columbianae A Berger Thiede amp Gideon F Sm Agave cundinamarcensis A Berger Agave wallisii JacobiUntergattung Manfreda Salisb Baker Sektion Herbaceae Salm Dyck Serie Brunneae Hochstatter Thiede amp Gideon F Sm Agave brunnea S Watson Agave hauniensis J B Petersen Agave longiflora Rose G D Rowley Agave maculosa Hook Agave potosina B L Rob amp Greenm Agave sileri Verhoek Williams Thiede amp Eggli Agave singuliflora S Watson A Berger Agave umbrophila Garcia Mend Thiede N 5 N 6 Agave variegata Jacobi Serie Scabraea Hochstatter Thiede amp Gideon F Sm Agave chamelensis E J Lott amp Verh Will Thiede amp Eggli Agave gracillima A Berger Agave jaliscana Rose A Berger Agave justosierrana Garcia Mend Thiede N 5 N 6 Agave longibracteata Verh Will Thiede amp Eggli Agave nanchititlensis Matuda Thiede amp Govaerts Agave pubescens Regel amp Ortgies Agave revoluta Klotzsch Agave scabra Ortega Agave stictata Thiede amp Eggli Serie Guttatae Hochstatter Thiede amp Gideon F Sm Agave bulbulifera Castillejos amp E Solano Thiede N 7 N 6 Agave debilis A Berger Agave fusca Ravenna Thiede amp Eggli Agave galvaniae A Castaneda S Franco amp Garcia Mend Etter amp Kristen N 8 N 9 Agave guerrerensis Matuda G D Rowley Agave guttata Jacobi amp C D Bouche Agave involuta McVaugh Thiede amp Eggli Agave littoralis Garcia Mend A Castaneda amp S Franco Thiede amp Eggli Agave occidentalis Art Castro amp Aaron Rodr Thiede amp Gideon F Sm Agave parva Aaron Rodr Thiede N 10 N 6 Agave planifolia S Watson Agave pratensis A Berger Agave undulata Klotzsch Agave verhoekiae Garcia Mendoza Thiede N 5 N 6 Serie Virginicae Hochstatter Thiede amp Gideon F Sm Agave virginica L Agave virginica subsp lata Shinners Thiede amp Eggli Agave virginica subsp virginica Serie Yucatanae Thiede amp Gideon F Sm Agave paniculata L Hern R A Orellana amp Carnevali Thiede N 11 N 6 Agave petskinil R A Orellana L Hern amp Carnevali Thiede N 11 N 6 Sektion Polianthes L Thiede amp Gideon F Sm Serie Polianthes L Thiede amp Gideon F Sm Agave alboaustralis E Solano amp Rios Gomez Thiede Agave amica Medik Thiede amp Govaerts Agave confertiflora Thiede amp Eggli Agave dolichantha Thiede amp Eggli Agave neonelsonii Thiede amp Eggli Agave palustris Rose Thiede amp Eggli Agave platyphylla Rose Thiede amp Eggli Agave rosei Thiede amp Eggli Agave venustuliflora E Solano Garcia Mend amp Rios Gomez Thiede amp Gideon F Sm Serie Bravoa Lex Thiede amp Gideon F Sm Agave bicolor E Solano amp Garcia Mend Thiede amp Eggli Agave bulliana Baker Thiede amp Eggli Agave coetocapnia M Roem Govaerts amp Thiede Agave coetocapnia subsp clivicola McVaugh Govaerts amp Thiede Agave coetocapnia subsp coetocapnia Agave coetocapnia subsp pueblensis E Solano amp Garcia Mend Govaerts amp Thiede N 12 N 6 Agave graminifolia Rose Govaerts amp Thiede Agave howardii Verh Will Thiede amp Eggli Agave multicolor E Solano amp Davila Thiede N 13 N 6 Agave neocernua Thiede Agave oaxacana Garcia Mend amp E Solano Thiede N 12 N 6 Agave producta Thiede amp Eggli Agave quilae Art Castro amp Aaron Rodr Thiede amp Govaerts Agave zapopanensis E Solano amp Rios Gomez Thiede N 14 N 6 Von ungesicherter Zuordnung sind Agave doctorensis L Hern amp Magallan Agave gracilipes Trel Agave montium sancticaroli Garcia Mend Agave nuusaviorum Garcia Mend Agave nuusaviorum subsp deltoidea Garcia Mend Agave nuusaviorum subsp nuusaviorum Agave santanamichelii Art Castro Aaron Rodr amp P Carrillo Thiede amp Gideon F Sm Hybriden Bearbeiten Folgende Hybriden wurden beschrieben Agave ajoensis N 15 Naturliche Hybride von Agave deserti var simplex und Agave schottii var schottii Agave arizonicaMogliche Hybride von Agave toumeyana subsp bella und Agave chrysantha Agave blissiiGartenhybride von Agave duplicata und Agave polianthes Agave bundrantiiGartenhybride von Agave polianthes und Agave howardii Agave cavanillesii N 16 Hybride von Agave fourcroydes und Agave decipiens Agave glomerulifloraHybridogener Ursprung mit morphologischen Ubergangen zwischen Agave lechuguilla und Agave neomexicana und oder Agave havardiana Agave gracilipesNaturhybride von Agave lechuguilla und Agave neomexicana Agave guemensis N 17 Hybride von Agave polyacantha und Agave walleriana Agave leopoldiiGartenhybride von Agave filifera und Agave filifera subsp schidigera Agave neokewensis N 6 Hybride von Agave duplicata und Agave bulliana Agave peacockiiNaturliche Hybride von Agave marmorata und Agave kerchovei Agave rossellonensis N 18 Hybride von Agave walleriana var xalapensis und Agave polyacanthaSynonyme Bearbeiten Synonyme zur Gattung Agave sind Polianthes L 1753 Pothos Adans 1763 Tuberosa Heist ex Fabr 1769 nom illeg ICBN Artikel 52 1 Bonapartea Willd 1814 Littaea Tagl 1816 Bravoa La Llave amp Lex 1824 Coetocapnia Link amp Otto 1828 Robynsia Drap 1841 nomen rejiciendum ICBN Artikel 56 1 Ghiesbreghtia Roezl 1861 nom inval ICBN Artikel 52 1 Manfreda Salisb 1866 Allibertia Marion 1882 Prochnyanthes S Watson 1887 Leichtlinia H Ross 1893 Delpinoa H Ross 1897 Pseudobravoa Rose 1899 und Runyonia Rose 1922 8 Botanische Geschichte BearbeitenIn seiner Beschreibung der Pflanzen des Botanischen Gartens Uppsala trennte Carl von Linne 1748 die zuvor als Amerikanische Aloe bezeichneten Pflanzen von der Gattung der Aloen ab und fuhrte den botanischen Namen Agave ein ohne jedoch einzelne Arten zu beschreiben 9 In seiner wissenschaftlichen Erstbeschreibung der Gattung in Species Plantarum fuhrte Linne vier Arten 1753 auf Agave americana Agave vivipara Agave virginica und Agave foetida heute Furcraea foetida 10 In der 8 Auflage von Philip Millers The Gardener s Dictionary kamen 1768 vier Arten dazu Agave tuberosa heute Furcraea tuberosa Agave karatto Agave vera cruz heute Agave lurida und Agave rigida moglicherweise Agave fourcroydes 11 In der Folgezeit wurden weitere Arten durch William Aiton Adrian Hardy Haworth Attilio Zuccagni John Bellenden Ker Gawler Antonio Jose Cavanilles und Johann Friedrich Klotzsch beschrieben Christian Julius Wilhelm Schiede und Wilhelm Friedrich Karwinsky 1780 1855 bereisten Mexiko sammelten dort Pflanzen und schickten diese nach Europa wo sie beispielsweise in Italien und England kultiviert wurden Karl Sigismund Kunth fuhrte 1850 insgesamt 49 Arten an Joseph zu Salm Reifferscheidt Dyck nahm 1834 12 und 1859 13 anhand der in seiner Sammlung in Dusseldorf kultivierten Pflanzen ebenfalls eine Uberarbeitung der bis dahin bekannten Arten vor und erkannte 45 Arten an Von 1864 bis 1867 beschrieb der preussische General Georg Albano von Jacobi 1805 1874 der mit Salm Dyck in Kontakt stand in der Hamburger Garten und Blumenzeitung anhand von in europaischen Garten kultivierten Pflanzen meist Jungpflanzen 78 neue Arten Weitere Beschreibungen durch ihn erfolgten von 1868 bis 1870 in den Abhandlungen der Schlesischen Gesellschaft fur vaterlandische Cultur Damit wuchs die Anzahl der beschriebenen Agavenarten auf etwa 160 an Weder Salm Dyck noch Jacobi benutzten fur ihre Beschreibungen Blutenmerkmale obwohl die Bluten der Agaven bereits 1833 durch Joseph Gerhard Zuccarini beschrieben worden waren 14 Durch George Engelmann und John Gilbert Baker erfolgten weitere Revidierungen der Gattung In seiner Zusammenfassung der Gattung Agave erkannte Baker 1888 insgesamt 138 Arten an 15 16 1915 veroffentlichte Alwin Berger seine Monographie Die Agaven und unternahm den ersten Versuch die gesamte Gattung nach taxonomischen Gesichtspunkten zu gliedern Seine Beschreibungen nahm er vorwiegend anhand von Pflanzen vor die im an der Italienischen Riviera gelegenen Garten La Mortola wuchsen William Trelease der fur den Missouri Botanical Garden tatig war war der erste Botaniker der die Agaven intensiv an ihren naturlichen Standorten insbesondere in Mexiko Guatemala und der Karibik studierte Aufgrund dieser Untersuchungen erfolgten zahlreiche weitere Erstbeschreibungen Bis 1924 waren insgesamt 310 Arten bekannt Howard Scott Gentry unternahm ausgedehnte Feldstudien in Nordamerika und untersuchte das in Herbarien hinterlegte Material deren Ergebnisse er 1982 publizierte Darin unterteilte er die Agaven anhand von Blutenmerkmalen in die zwei Untergattungen Agave rispige Blute mit 8 Sektionen und 54 Arten sowie Littaea ahrige Bluten mit 12 Sektionen und 82 Arten 17 Phylogenetische Arbeiten Mitte der 1990er Jahre fuhrten 1999 zur Einziehung der Arten Manfreda Polianthes und Prochnyanthes als Untergattung Manfreda in die Gattung Agave 18 Verwendung BearbeitenFaserlieferant Bearbeiten nbsp Sisal Plantage Agave sisalana Agaven zahlen zu den wichtigsten Lieferanten von Pflanzenfasern Gewerbsmassig werden unter anderem die Sisal Agave Agave sisalana Agave fourcroydes als Henequen bezeichnet Agave cantala und Agave vivipara var letonae angebaut Wild geerntet werden Agave lechuguilla Ixtle Fasern Agave funkiana Jamauve Fasern sowie gelegentlich Agave victoriae reginae 19 Nahrungs und Genussmittel Bearbeiten Bereits die Ureinwohner Mexikos rosteten oder buken Blutenknospen und Agavenblatter die sich durch ihren hohen Gehalt an Zucker auszeichnen 20 Agavendicksaft wird aus der Cabeza oder Pina dem nach dem Abschlagen der Blatter zuruckbleibenden Stamm gewonnen Pulque das Nationalgetrank Mexikos wird durch Vergarung des als Aguamiel bezeichneten Agavensaftes hergestellt Grosse okonomische Bedeutung fur Mexiko hat der Tequila der ausschliesslich aus der Blauen Agave Agave tequilana gewonnen wird und fur den strengere Qualitatsregeln gelten als fur Mezcal welcher aus verschiedenen Agavensorten hergestellt wird Nachweise BearbeitenLiteratur Bearbeiten Alwin Berger Die Agaven Beitrage zu einer Monographie Jena 1915 online Howard Scott Gentry Agaves of Continental North America University of Arizona Press 1982 ISBN 0 8165 0775 9 Thomas Heller Agaven Munster 2003 ISBN 3 931587 89 4 Joachim Thiede Agave In Urs Eggli Hrsg Sukkulenten Lexikon Einkeimblattrige Pflanzen Monocotyledonen Eugen Ulmer Stuttgart 2001 ISBN 3 8001 3662 7 S 3 75 Joachim Thiede Urs Eggli Einbeziehung von Manfreda Salisbury Polianthes Linne und Prochnyanthes S Watson in Agave Linne Agavaceae In Kakteen und andere Sukkulenten Band 50 Nummer 5 1999 S 109 113 online Joachim Thiede Urs Eggli Einbeziehung von Manfreda Salisbury und Polianthes Linne in Agave Linne Agavaceae weitere Umbenennungen In Kakteen und andere Sukkulenten Band 52 Nummer 6 2001 S 166 167 online Joachim Thiede Nomenclatural Transfers from Manfreda Salisb Polianthes L and Bravoa Lex to Agave L Agavaceae Asparagaceae In Haseltonia Nummer 17 2012 S 94 95 doi 10 2985 1070 0048 17 1 12 Einzelnachweise Bearbeiten Agave 1 In Heinrich August Pierer Julius Lobe Hrsg Universal Lexikon der Gegenwart und Vergangenheit 4 Auflage Band 1 Altenburg 1857 S 179 zeno org Thomas Heller Agaven Munster 2003 S 17 a b c d e f Joachim Thiede Agave In Urs Eggli Hrsg Sukkulenten Lexikon Einkeimblattrige Pflanzen Monocotyledonen Eugen Ulmer Stuttgart 2001 ISBN 3 8001 3662 7 S 3 4 Species Plantarum 1 Auflage Lars Salvius Stockholm 1753 S 323 324 online a b Joachim Thiede Agave In Urs Eggli Hrsg Sukkulenten Lexikon Einkeimblattrige Pflanzen Monocotyledonen Eugen Ulmer Stuttgart 2001 ISBN 3 8001 3662 7 S 4 8 Joachim Thiede Gideon F Smith Urs Eggli Infrageneric classification of Agave L Asparagaceae Agavoideae Agavaceae a nomenclatural assessment and updated classification at the rank of section with new combinations In Bradleya Band 37 2019 240 264 doi 10 25223 brad n37 2019 a22 Joachim Thiede Yucca In Urs Eggli Reto Nyffeler Hrsg Illustrated Handbook of Succulent Plants Monocotyledons 2 Auflage Springer Berlin Heidelberg 2020 ISBN 978 3 662 56484 4 S 21 311 Joachim Thiede Agave In Urs Eggli Hrsg Sukkulenten Lexikon Einkeimblattrige Pflanzen Monocotyledonen Eugen Ulmer Stuttgart 2001 ISBN 3 8001 3662 7 S 3 Hortus Upsaliensis Lars Salvius Stockholm 1748 S 87 online Species Plantarum 1 Auflage Lars Salvius Stockholm 1753 S 323 324 online Philip Miller The Gardeners Dictionary 8 Auflage 1768 ohne Seitenzahlen online Hortus Dyckensis Oder Verzeichniss der in dem botanischen Garten zu Dyck wachsenden Pflanzen Verlag Arnz amp Comp 1834 S 301 309 online Bemerkungen uber die Gattungen Agave und Fourcroya nebst Beschreibung einiger neuer Arten In Bonplandia Band 7 S 85 96 1859 online Nova Acta Physico Medica Academiae Caesareae Leopoldino Carolinae Naturae Curiosorum Exhibentia Ephemerides sive Observationes Historias et Experimenta Band 16 Nr 2 1833 John Gilbert Baker Handbook of the Amaryllideae including the Alstroemerieae and Agaveae George Bell amp Sons London 1888 online Alwin Berger Die Agaven Beitrage zu einer Monographie Jena 1915 S 13 Gary Irish Agaves yuccas and related plants A Gardener s Guide Timber Press 2000 ISBN 0 88192 442 3 S 15 16 Joachim Thiede Urs Eggli Einbeziehung von Manfreda Salisbury Polianthes Linne und Prochnyanthes in Agave Agavaceae In Kakteen und andere Sukkulenten Band 50 Nr 5 S 109 113 1999 Thomas Heller Agaven Munster 2003 S 27 29 Thomas Heller Agaven Munster 2003 S 29 34 Neuere Erstbeschreibungen Bearbeiten Miguel Chazaro Basanez H David Jimeno Sevilla Hector Oliva Rivera Agave gomezpompae Chazaro amp Jimeno Sevilla A New Species of Agave Agavaceae from Central Veracruz Mexico In Cactus Aventures International Nummer 88 2010 S 2 11 PDF Carlos Arzaba Villalba Miguel Chazaro Basanez and Cesar Viveros Colorado 2018 Agave maria patriciae Polycephalae Group Asparagaceae A New Species from Central Coastal Veracruz Mexico Phytotaxa 360 3 263 268 doi 10 11646 phytotaxa 360 3 6 George R Procter Flora of the Cayman Islands Kew Publishing 2012 ISBN 978 1 84246 403 8 S 183 George Richardson Proctor Agave minor In Pedro Acevedo Rodriguez Mark T Strong Hrsg Monocotyledons and Gymnosperms of Puerto Rico and the Virgin Islands In Contributions from the United States National Herbarium Band 52 2005 S 118 PDF 5 6 MB a b c Abisai Josue Garcia Mendoza Tres especies nuevas de Manfreda Agavaceae del sur de Mexico In Revista Mexicana de Biodiversidad Band 82 Nummer 3 2011 S 747 757 PDF a b c d e f g h i j k l Joachim Thiede Nomenclatural Transfers from Manfreda Salisb Polianthes L and Bravoa Lex to Agave L Agavaceae Asparagaceae In Haseltonia Number 17 2012 S 94 95 doi 10 2985 1070 0048 17 1 12 Carlos Castillejos Cruz Eloy Solano Manfreda bulbulifera Agavaceae especie nueva de Mexico In Acta botanica mexicana Band 82 2008 S 67 73 PDF 330 kB A Castaneda Rojas I Sonia Franco Martinez Abisai Garcia Mendoza Manfreda galvaniae Agavaceae especie nueva de Mexico con nota sobre la ubicacion taxonomica de M malinaltenangensis Matuda y su lectotipificacion In Acta botanica mexicana Band 72 2005 S 65 76 online Julia Etter Martin Kristen A new combination in the genus Agave In Haseltonia Nummer 12 2006 S 70 doi 10 2985 1070 0048 2006 12 70a ANCITG 2 0 CO 2 Aaron Rodriguez Manfreda parva Agavaceae especie nueva del estado de Guerrero Mexico In Acta botanica mexicana Band 88 2009 S 1 8 PDF 393 kB a b Luis Hernandez Sandoval Roger Orellana German Carnevali Two new species of Manfreda Salisb Agavaceae from the Yucatan Peninsula Mexico In The Journal of the Torrey Botanical Society Band 135 Nummer 2 2008 S 168 177 doi 10 3159 08 RA 023 1 a b Abisai J Garcia Mendoza Eloy Solano Polianthes oaxanana y P geminiflora var pueblensis Agavaceae taxa nuevos de Mexico In Acta Botanica Mexicana Band 78 2007 S 111 112 online Eloy Solano Camacho Patricia D Davila Aranda Polianthes multicolor Agavaceae especie nueva de Guanajuato Mexico In Novon Band 13 2003 S 119 122 online Eloy Solano Ramiro Rios Gomez Polianthes zapopanensis Agavaceae una especie nueva de Jalisco Mexico In Brittonia Band 63 Nummer 1 2011 S 70 74 doi 10 1007 s12228 010 9132 6 Wendy C Hodgson Taxonomic Novelties in American Agave Agavaceae In Novon Band 11 Nummer 4 2001 S 410 416 JSTOR Daniel Guillot Ortiz Piet Van Der Meer Agave cavanillesii nuevo hibrido descubierto en la Comunidad Valenciana In Flora Montiberica Nummer 28 2004 S 73 76 PDF Daniel Guillot Ortiz Piet Van Der Meer Agave x guemensis Guillot amp Meer Agave polyacantha Haw x Agave walleriana Baker un nuevo hibrido dentro del grupo Polzcephalae Gentry In Studia botanica Nummer 24 2005 S 87 89 PDF Daniel Guillot Ortiz Piet Van Der Meer Dos nuevos taxones del genero Agave en el Jardin Botanico de Valencia In Flora Montiberica Nummer 27 2004 S 54 56 PDF Weiterfuhrende Literatur BearbeitenAugust J Breitung The Agaves The Cactus and Succulent Journal Yearbook Abbey Garden Press 1968 Howard Scott Gentry The Agave Family in Sonora U S Departement of Agriculture 1972 Mary Irish Gary Irish Agaves Yuccas and related plants of Continental North America Timber Press 2000 S 93 184 Tafel 1 52 E Garcia Moya A Romero Manzanares P S Nobel Highlights for Agave Productivity In GCB Bioenergy Band 3 Nummer 1 2011 S 4 14 doi 10 1111 j 1757 1707 2010 01078 x James L Reveal Wendy C Hodgson Agave In Flora of North America Oxford University Press 2002 S 442 461 online Ivana Richter Die Gattung Agave A I A S 2011 Luis Hernandez Sandoval Roger Orellana German Carnevali Two new species of Manfreda Salisb Agavaceae from the Yucatan Peninsula Mexico In The Journal of the Torrey Botanical Society Band 135 Nummer 2 2008 S 168 177 doi 10 3159 08 RA 023 1 J A Narvaez Zapata L F Sanchez Teyer Agaves as a Raw Material Recent Technologies and Applications In Recent Patents on Biotechnology Band 3 Nummer 3 2009 S 185 191 doi 10 2174 187220809789389144 PhylogenieSara V Good Avila Valeria Souza Brandon S Gaut Luis E Eguiarte Timing and Rate of Speciation in Agave Agavaceae In Proceedings of the National Academy of Sciences Band 103 Nummer 24 2006 S 9124 9129 JSTOR 30051908 D J Bogler B B Simpson A chloroplast DNA study of the Agavaceae In Systematic Botany Band 20 1995 S 191 205 doi 10 2307 2419449 D J Bogler B B Simpson Phylogeny of Agavaceae based on ITS rDNA sequence variation In American Journal of Botany Band 83 1996 S 1225 1235 doi 10 2307 2446206 D J Bogler J C Pires J Francisco Ortega Phylogeny of Agavaceae based on ndhF rbcL and ITS sequences Implications of molecular data for classification In J T Columbus E A Friar J M Porter L M Prince M G Simpson Hrsg Monocots Comparative Biology and Evolution Excluding Poales In Aliso Band 22 2006 S 313 328 L Eguiarte V Souza A Silva Montellano Evolucion de la familia Agavaceae filogenia ecologia evolutiva de la reproduccion y genetica de poblaciones In Boletin de la Sociedad Botanica de Mexico Band 66 2000 S 131 150 Ofelia Jimenez Barron Ricardo Garcia Sandoval Susana Magallon Abisai Garcia Mendoza Jorge Nieto Sotelo Erika Aguirre Planter Luis E Eguiarte Phylogeny Diversification Rate and Divergence Time of Agave sensu lato Asparagaceae a Group of Recent Origin in the Process of Diversification In Frontiers in Plant Science Band Band 11 e536135 2020 doi 10 3389 fpls 2020 536135 Weblinks Bearbeiten nbsp Commons Agaven Album mit Bildern Videos und Audiodateien Les Agaves franz Agaven englisch Jan Kolendo The Agave Pages englisch Timbe Drums Okologische Nutzung und Verarbeitung von Agavenholz Abgerufen von https de wikipedia org w index php title Agaven amp oldid 236681326